Prijsvastbeding in aannemings-overeenkomsten

In de huidige bouwpraktijk worden opdrachtgevers en aannemers veelvuldig geconfronteerd met extreme prijsstijgingen en doet zich regelmatig de vraag voor of deze prijsstijgingen aan de opdrachtgever mogen worden doorberekend.

In beginsel heeft de aannemer het overeengekomen werk voor de daarvoor overeengekomen prijs uit te voeren, tenzij sprake is van een uitzondering. Op aannemingsovereenkomsten worden geregeld de Uniforme Administratieve Voorwaarden 2012 (UAV 2012) van toepassing verklaard. Op grond van paragraaf 47 UAV 2012 heeft de aannemer recht op bijbetaling indien er sprake is van kostenverhogende omstandigheden. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij stijgende materiaalprijzen en lonen. De aannemer zal dan wel moeten kunnen aantonen dat hij bij het tot stand komen van de overeenkomst geen rekening behoefde te houden met de kans dat zulke omstandigheden zich zouden voordoen. Daarnaast moet sprake zijn van omstandigheden die de kosten van het werk aanzienlijk verhogen.

Ook indien de UAV 2012 niet van toepassing zijn verklaard, kan de aannemer bij dergelijke omstandigheden op grond van de wet (artikel 7:753 BW) aanpassing van de prijs verlangen. In afwijking van paragraaf 47 UAV 2012 behoeft de kostenstijging dan niet aanzienlijk te zijn en kan de aannemer dus eerder een verhoging van de aanneemsom doorvoeren.

Ter voorkoming van een aanpassing van de aanneemsom wordt door opdrachtgevers regelmatig in aannemingsovereenkomsten de zinssnede ‘prijsvast tot einde werk’ opgenomen. Doorgaans wordt aangenomen dat een dergelijk prijsvastbeding slechts betrekking heeft op het niet door de aannemer mogen doorberekenen van reguliere kostenstijgingen en de aannemer desondanks nog steeds een beroep op kostenverhogende omstandigheden als bepaald in paragraaf 47 UAV 2012 dan wel artikel 7:753 BW toekomt. Voor opdrachtgevers valt dan ook aan te raden om de zinssnede ‘prijsvast einde werk’ op te nemen én artikel 7:753 BW en paragraaf 47 UAV 2012 expliciet in de aannemingsovereenkomst uit te sluiten.

Voor het geval een opdrachtgever artikel 7:753 BW, paragraaf 47 UAV 2012 dan wel een algemene voorwaarde met gelijke strekking niet heeft uitgesloten en een ongewenste prijsstijging wenst te voorkomen, zou een recente uitspraak van Rechtbank Amsterdam (ECLI:NL:RBAMS:2022:6132) mogelijk nog uitkomst kunnen bieden.

In de betreffende kwestie was in de aannemingsovereenkomst de tekst “De opdracht is prijs vast tot einde werk” opgenomen. Artikel 7:753 BW en vergelijkbaar toepasselijk artikel 7 Metaalunievoorwaarden waren niet uitgesloten. Ten aanzien van de betekenis van het genoemde prijsvastbeding komt het volgens de rechtbank aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan de bepalingen van de overeenkomst mochten toekennen en hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Voor de beoordeling daarvan heeft de rechtbank de onderhandelingsfase voorafgaand aan de overeenkomst betrokken, waaruit volgens de rechtbank is komen vast te staan dat de opdrachtgever duidelijk heeft aangegeven dat hij het risico van prijsschommelingen wilde afkopen met een vaste prijs en een project wenste zonder extra kosten en de prijs compleet zou zijn. In deze omstandigheden had de aannemer volgens de rechtbank redelijkerwijs moeten begrijpen dat het de bedoeling van de opdrachtgever was om het risico van prijsstijgingen uit te sluiten, ondanks het ontbreken van een expliciete afwijking van artikel 7 Metaalunievoorwaarden of artikel 7:753 BW in de overeenkomst.

Op grond van het voorgaande blijkt dat een opdrachtgever ook zonder expliciet uitsluiten van artikel 7:753 BW en paragraaf 47 UAV 2012 onder omstandigheden een beroep op een prijsvastbeding kan toekomen. Voldoende moet dan wel in rechte komen vast te staan wat partijen met dit prijsvastbeding hebben bedoeld zodat zekerheidshalve nog altijd aan te raden valt om de betreffende artikelen altijd expliciet uit te sluiten.